Ooit heette Drechtwerk gewoon ‘de DSW’. Veel Dordtenaren – ik was daar één van – dachten dat die afkorting stond voor ‘Dordtse Sociale Werkplaats’, maar de formele naam was Dienst Sociale Werkvoorziening. En, héél gek, we hielden ons eigenlijk niet zo bezig met zoiets triviaals als kosten en baten van deze instelling, die voortkwam uit de stichting ‘Hulp door Arbeid’. Bij de DSW werkten vooral mensen – we kenden er allemaal persoonlijk wel een of twee – met een verstandelijk of lichamelijk handicap of een combinatie van beiden. Voornaamste doel was niet zozeer winst maken, maar zelfrespect verschaffen door deze mensen hun eigen boterhammetje te laten verdienen. We waren trots op onze DSW en het klinkt nu misschien wat naïef, maar het was indertijd geen probleem dat er zo nu en dan wat geld bij moest. Functie en doel overstegen het kostenplaatje en door de aanvankelijke kleinschaligheid was het voor Dordt financieel allemaal best te verhapstukken. Wat ooit begon met een handjevol arbeiders (aan de Hoge Nieuwstraat), onder de bezielende leiding van Dirk Jongeneel, groeide in de jaren vijftig uit tot een heus bedrijf met zo’n 150 medewerkers, gevestigd aan de Edisonweg.
In 1957 werd de DSW een gemeentelijke dienst die maar bleef groeien. Toen de teller in 1970 op 800 werknemers stond moest wederom verhuisd worden naar een groter complex aan de Kamerlingh Onnesweg. Nu is Drechtwerk (het draagt die naam sinds 1990) veranderd van een simpele sociale werkplaats in een, zoals ze het zelf noemen ‘dynamisch zakelijk en industrieel centrum’. Er werken nu 1600 mensen, tien ruziënde gemeenten delen de zeggenschap en het gaat al jaren slecht. Er moeten steeds grote sommen geld bij en binnenkort dreigt de instelling in haar huidige, verliesgevende vorm zelfs helemaal te verdwijnen. De oorzaak van die dreigende ondergang is de dodelijke combinatie van ‘te groot gegroeid’, ‘te veel versnipperde verantwoordelijkheid’ en, niet te vergeten, de aangescherpte en overgecompliceerde wet- en regelgeving op het gebied van sociale werkvoorziening. Ik hou niet zo van de kreet ‘vroeger was alles beter’, maar in dít geval zou ‘terug naar af’ wel eens de redding voor deze broodnodige instelling kunnen zijn.